وخشك ومقوى موى ومانع ريختن او وجهة امراض بارده نافع وقدر شربتش تا دو درهم است وبدلش راسن است بقدر نيم وزن او ومؤلف مالايسع مويز جراجب راسن دانسته واشتباه او ازجهة مشابهة اوست حب بلسان تخم درخت بلسانست بقدر فلفل وبزرگتر از آن ومايل بطول ومغزش سفيد ورنگ او اشقر ودر وزن ثقيل وطعمش تلخ وتخم بشام بيمغز ومدور است وبالفعل چون حب بلسان درخت او مفقود است تخم بشام را بدل او ميكنند وفي الواقع بدل او نمىشود وحب بلسان در آخر دويم گرم وخشك ومدر بول وحيض ومقوى معده وباقوه ترياقيه ومجفف رطوبه معده وامعأ ورافع مغص وامراض بلغمى وسوداوى وضيق النفس ودرد معده وجهة تحليل نفخ وسرفه وورم ريه وعرق النسأ وصرع وسده جكر واستسقا گزيدن هوام نافع ومضر مثانه ومصلحش كتيرا وقدر شربتش تا دو درهم وبدلش يكوزن ونيم عود بلسان واكر نباشد بوزنش سليخه وعشر او بسباسه است ودر ترياقات هموزن او زراوند طويل احب الغار حب البان دانه ايست كوجكتر از پسته ومدور ودر غلافى مثل غلاف لوبيا وبا اندك تلخى وپوست او سفيد ورقيق ودرخت او بزرگتر از درخت گز وبرگش شبيه به برگ بيد وبسيار سبز وگلش مثل ريسمان وآزده در دويم گرم وخشك ومفتح سده جگر وسپرز ومسهل بلغم خام وعصارهء او مقيئ وآشاميدن جرم او با آب وسركه جهة سپرز مجرب وفتيلهء او جهة رعاف وسنون او جهة استحكام لثه وضماد او جهة او رام صلبه وتشنج ومفاصل وسعفه وصلابت جگر وسپرز ومواد سوداى وبلغمى وگلف وجرب وحكه وبا بول جهة ثاليل نافع ومغثى ومضر جگر ومعده ومصلحش رازيانه وقدر شربتش تا دورهم وبدلش يكوزن ونيم او سليخه وعشر او بسباسه وروغن او جالى ومحلل وجهة درد گوش ودوى وطنين ورفع ثاليل وشقاق مزمن ونرم كردن عصب ودر دندان واوجاع بارده وفالج وامثال آن وتحليل ورم جكر وسپرز وبواسير وبا مصطكى جهة قى بلغمى وضماد او با عنبر جهة نزلات بارده وسردى دماغ وجرب وحكه وتقشر جلد وقلع آثار وقروح نافع وآشاميدن يك مثقال او با آب وعسل مهتيج ومسهل وبا آب وسركه جهة ثقيهء جكر وسپرز وپنج درهم او مسهل رطوبة رقيقه ومضر معده ومصلحش انيسون وچون داخل طيوب كنند متكرج نمىشود حبة الخضرا به فارسى بن نامند وآن بار درخت سقز است ودربطم خواص درخت او مذكور شد تازهء او در اول خشك ودر دويم گرم وخشك او در سيم گرم وخشك ومبهى ومدر بول وحيض وخون بواسير كه منقطع شده باشد ومسخن كرده ومعده ومحلل نفخ ورياح ومسمن كرده ومنقى بدن از فضلات بلغمى وجهة سرفه وفالج ولقوه واستسقا وبا سركه آشاميدن او جهة گزيدن رتيلا وثيقهء جگر ودردسر وضماد محرق او را جهة رويانيدن موى در داء الثعلب مجرب دانسته‌اند وبطيئ الهضم ومضر محرورين وقاطع اشتها ومصدع ومورث قلاع ومصلحش كتيرا او خميرهء بنفشه وسكنجبين وربوب حامضه وبدلش مغز كردكان وگويند پسته و بادام است بالمناصفه وروغن مغز او در دويم گرم وخشك ومبتهى ومصلح بلا در ومقوى اعصاب وموى وجهة مواد باردهء رطبه نافع وآشاميدن او جهة تصفيهء آواز وتفتيح سده ويرقان وعسر بول وتحليل حصاة ودرد كمر وزانو وفالج ولقوه وبا سركه جهة جميع سموم وبرودت اعضا وتدين او به دستور اعراض مذكوره واعضا وتقوية هاضمه نافع ومورث تشنگى ومصلحش طباشير وقدر شربتش تا سه درهمست حب المحلب در طبرستان محلب نامند دانه ايست با عطريه وپوست بيرون او سرخ ودرون او صلب ومغزش سفيد وبقدر خلر ودرخت او خوشبو وقريب بدرخت بطم وزياده برقدر قامتى ودر جبال كرم سير يافت مىشود ودر طبرستان بسيار است برگش دراز وخوشبو واز برگ زرد آلو كوچكتر ومايل بچترى ودر دويم گرم وخشك ومبهى ومدر بول وحيض ومفتح سدهء كرده ومقوى جگر وسپرز ومسكن اوجاع باطنى ومفتت حصاة ومسمن و مخرج اقسام كرم وملين صلابتى كه از صدمه وضربه باشد واخراج رطوبات سينه وشش ومفرح ومقوى حواس وجهة خفقان ودرد كمر وپشت وقولنج وغشى وبا بادام وشكر مسمن بدن وتقطير بولرا نافع وچون داخل نان كنند باعث سرعت انهضام او ورفع ضرر او ومداومب باغتسال در حمام مانع نزلات وبغايت مجرب دانسته‌اند ونگاهداشتن او در پارچهء كبودى وبه دستور بخور او مبطل سحر ومداومت بخور او موجب الفت معاندين وطبيخ جهة نقرس وطلاى او جهة گلف نافع ومضر دماغ واحشاى حاره ومصلحش گلاب ورب ربيابس وقدر شربتش از سه درهمست تا پنج درهم و بدلش مغز بادام تلخ وچوب وبرگ او در اول گرم وخشك ومقوى بدن وجهة رفع رايحهء كريههء بدن وگريزاندن هوام ونگاهداشتن چوب او جهت قضاى حاجات وبخور پوست او را بجهة گريزانيدن مجرب دانسته‌اند وچون باسداب ومصطى كه وقسط در روغن بجوشانند جهة فالج وكزاز ونقوه ورعشه ومفاصل واو رام شربا وطلا وجهة جبر كسر وضربه وسقط بغايت مفيد است حجبو ثمر درختيست در عمان از نارجيل بزرگتر وبى ليف وچون شكسته شود اجزاى او مشتمل مىشود بقدر نخودى وبزرگتر از آن وچيز نرمى شبيه بآرد وهمه اغبر وتند ولذاع وبسيار قابض وترش وماداميكه در ثمر اوست قوتش تا هفت سال باقيست وچون بيرون آورند تا يك سال در دويم سرد ودر سيم خشك وقاطع اسهال ونزف الدم وتشنگى والتهاب صفر اوقى و غثيان وچون يك هفته مداومت نمايند جهة صداع حار ومنع تصاعد بخار بدماغ وسدر ودوار وبا عسل جهة
(٨٠)
