ومجربست وطلاى او جهة قروح متعفنه وخبيثه وساعيه وقلاع ومضمضهء طبيخ او جهة حفظ صحت دندان وبا شراب جهة قروح خبيثه دهان وسنون او جهة تعفن لثه بسيار مؤثر وبالخاصيه جهة قروح عجاز كه ما بين خصيه ومقعد است نافع وگذاشتن او با فتيله در بينى جهة بدبوئى دهان وبواسير الانف وخوردن طبيخ او قابض طبع وقاطع نزف الدم ونفث آن ورافع سستى اعصاب وتعفن اخلاط وتعفن اخلاط وقدر شربتش تا دو درهم ومضر سپرز ومصلح او دو قو ومصطكى وبدلش بوزنش اسارون ودو ثلث او زر راوند مد حرج ونصف او در ذبح است وامين الدوله بيان نموده كه حمول او باعث حمل زنان عاقر ومجربست واز خواص اوست كه چون شاخ او را با كند رنجور نموده در لثه بسته ودر شب چهار دهم ماه قمرى در تحت جامهء خواب گذارند در خواب شخصيرا مپند كه از حابست او جواب گويد وروغن شكوفهء او كه نور القندول باشد بطريق روغن گل يا بنفشه بادام كه بجاى بادم كنجد مقشر باشد گيرند بسيار خوشبو ودر آخر دوم گرم وخشك وخوردن نيم وقيهء او با شراب زردك باميه مقوى فم معده وحقنهء او با ادويه ء حابسه جهة اسهال رطوبى وطلاى او جهة نقرص وفالج وامراض دماغى وعصبانى با بارده وتقويه باه ونعوظ ودر تحليل ورم صلب وتفتيح شده دماغى وشقيقه وتحليل رياح وتقويه پردهاى دماغى نافعست دازى بلغة فارسى قسمى از ميوفاريقون است ومراد از مطلق او دازى فارسيست واو دانه ايست مثل جو درازتر وباريكتر از آن وطمعش تلخ وتيره رنگ واز جبال فارس خيزد ونبات او زياده از شبرى وسرخست ودر اول گرم ودر دويم خشك وقوتش تا چهار سال باقيست وبا قوهء ترياقيه وقابضه ومسكن وعين وصلابات وجهة درد مقعد و استرخاى او وبواسير واسهال ورفع سموم وتفتيح شده وتلحيل رياح ودر درحم ولعوق او با عسل جهة رفع كرم معده وسيلان آب دهان وجلوس در طبيخ او جهة خروج مقعد ومحلل او وبروز رحم وبا روغن زيتون جهة بواسير نافع ومورث شده ودوار واكثار او كشنده ومصلحش خميره بنفشه و مضر مثانه ومصلحش انيسون وقدر شربتش تا دو درهم وبدلش نصف او بادام ودو ثلث او ابهل است دازى سومى قسمى از ميو فاريقون است ونار قيصر عباره از دست دار فلفل به فارسى فلفل دراز گويند وآن بار درختيست مثل درخت توت وثمرش مثل لوبيا ودر غلاف او دار فلفل مىباشد وبعضى گويند شكوفهء درخت فلفل است وقوتش تا سه سال باقى ميماند در آخر دويم گرم وخشك ومسخن احشا ومحلل مواد بارده ومفتح سدهء جگر وهاضم طعام ومحرك باه ومدر بول وحيض ومسقط جنين وجهة خوشبو كردن دهان ورحم رفع قى وتقويه معده وتحليل رياح وگزيدن عقرب ورتيلا نافع واكتحال او كه در جگر بز گذاشته كباب كرده باشدن جهة شبكورى وظلمت بصر مفيد وقدر شربتش تا يك مثقال ومصدع ومصلح او صمغ عربى وصندل وگلاب وبدلش فلفل سفيد است وگويند بوزن او زنجبيل وزرنباد است بالسويه دانج ابروج در اصفهان انچكك نامند دانه امرود وجنگلى است ومايل بمثلثى وسياه ومغزش سفيد وشيرين وبرشتهء او را مثقل مىنمايند دراول گرم ودر رطوبة معتدل وبرشتهء او مايل بخشكى ومبهتى ومدر بول ومسمن بدن وغذائية در او غالب وموافق سينه وحنجره واعصاب متشنجه واكثار او مفسد معده ومصلحش شيرينيها است دانگ امين الدوله گويد تخميست شبيه بتو درى سرخ واز آن ريزه تر وگياه او بقدر شبرى ودر كوههاى طبرستان ونواحى او يافت مىشود وگرم وتر وجهة علل بلغمى وسوداوى نافع وچون پنجاه درهم او را تا صد درهم باد وچندان آرد گندم وقدرى روغن نانها ترتيب دادهء تناول نمايند در تسمين بدن بيعديليست وفرزجهء او در اعانت حمل مجرب ومخرج جنين است وانج البر حب بلسن حبيست دارمك ودار ما نوع سفيد اشموسات دار رومى سولانست دار برنيان بقم است دابوقه بطيخ هنديست داريكه بلغة شامى بسباسه است وگويند طاليفرم است دارواش اسم ديلمى غنم است دارحج بلغة ديلم اسم ايده امير است داردان بيونانى آزاد درخت است دارفيل اسم فارسى قرصعنه است دار تو اسم فارسى طرطير است دانهء مويز اسم فارسى عجم الزبيب است دار اشكنه اسم فارسى سليمانى است داركو اسم سودانيا است داك اسم هندى عنب است دانيا اسم هندى كزبره است دار جماز بلغة تنكابن تنكابن بسفايح است دارو اسم تركى جاورس است دام عنكبوت ابر كاكتابست دانقوز اسم تركى خنزير است دار هله اسم هندى عروق الصباخين است داك كا او تاپانى اسم هندى مثلث است دبق به فارسى مويزك عسل وكشمش كاوليان نامند وآن دانه ايست از نخود كوچكتر وسبز مايل بسياه ودر جوف او رطوبة چسبنده دون هاى او بقدر خشخاش وگياه او از درخت امرو وغير آن متكون مىشود وچندين شاخ ازبك مكان ميرويد وبرگش شبيه به برگ مورد ولطيف وسبز كمرنگ در آخر دويم گرم ودر اول آن خشك وبارطوبه فضليه وجاذب از عمق بدن وملطف ومحلل سريع الاثر رطوبات رقيقه وغليظه وچون در آب گرم خيسانيده وپوست وتخم او را از عسل او افشرده صاف او را با مغز كردكان وبه دستور با مغز دانهء بيد انجير سرشته بنوشند جهة ثقيهء سود او بلغم وتفتيح سدد وعرق النساء وامراض بارده نافع وطلاى او منضج ومفتجر وجمع كننده مواد او رام ومسكن دردهاى بارده وباز زرنج وزفت جهة قلع ناخن وبار اتيانج وموم جهة نضج وملسا وبا كندر جهة قوح خبيثه وبا آهك وعسل جهة رويانيدن ناخن وجوشانيده او در آب آهك جهت