قضاء وقدر ، جبر واختيار (فارسي) - دكتر محمد مهدي گرجيان - الصفحة ٩٥
السابق
سيستم هاى فلسفى قديم و جديد - خواه الهى و خواه مادى - مسألة (جبر و اختيار) مطرح است.
البته مشكل مسألة در فلسفه الهى با فلسفه مادى متفاوت است و اين تفاوت در جوهر مسألة تأثيرى ندارد، بلكه اعتقاد به قضاء و قدر الهى، امتيازاتى دارد كه اعتقاد به قضاء و قدر مادى و جبر طبيعى، آن امتيازات را ندارد). (1) مرحوم مطهرى در اين رابطه مى فرمايد: ماديين صد در صد طرفدار عقيده جبر هستند و هرگونه اختيار و آزادى را از انسان در مقابل عوامل مادى محيط و جبر تاريخ، منتفى مى دانند. ماديين كوشش مى كنند كه انسان را صد در صد محكوم طبيعت و تابع طبيعت و مقهور طبيعت جلوه بدهند و او را در تمام افعال وآثار و افكار و انتخاب خطمشى و راه و روش و مسلك و عمل، تابع وضع مخصوص محيط مادى جلوه بدهند. (ماديين) طبق همين عقيده مادى خود، تاريخ بشر را به طور مادى، توجيه و تفسير مى كنند، يعنى هر عمل و هر وضع و هر نمود اجتماعى و هر حركت و تطور و انقلاب اجتماعى را صرفا مولود وضع مادى (محيط) مى دانند و شرايط مختلف محيط مادى را به وجود آورنده آن وضع و آن حالت مى دانند.
به عقيده ماديين، پيدايش مرامها و مسلكها و مذاهب و سيستم هاى فلسفى و هنرها و دانشها در هر عصرى، انعكاس وضع مخصوص حوايج مادى زندگانى بشر در آن عصر است. و خلاصه: نه تنها مايه عيش آدمى (شكم) است، بلكه مايه فكر و عقل و علم و فلسفه و هنر و اخلاق و تجلى روحى و معنوى انسان نيز همانا شكم و مانندهاى شكم است). (1)
(1) - انسان و سر نوشت، ص 31 - 32 (چاپ دفتر انتشارات جامعه مدرسين).
(2) - اصول فلسفه و روش رئاليسم، ج 3، ص 480 - 481 (سه جلد در يك جلد، چاپ دفتر انتشارات جامعه مدرسين).
(٩٥)
التالي
الاولى ١
٢٢٤ الاخيرة
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 مقدمه مؤلف 6
2 مقدمه كتاب 8
3 قضاء وقدر وخود شناسى 10
4 قضاء وقدر وخداشناسى 10
5 قضاء وقدر ومعاد شناسى 11
6 قضاء وقدر وحقوق واخلاق 11
7 قضاء وقدر وشناخت صحيح آيات وروايات 12
8 1 - اهميت مسألة قضاء وقدر 18
9 2 - تاريخچه قضاء وقدر در ميان مسلمين 22
10 3 - مفهوم قضاء وقدر لغة واصطلاحا 26
11 واژه قضاء 26
12 واژه قدر 27
13 4 - تبيين فلسفى بحث قضاء وقدر ونظرات پيرامون آن 33
14 5 - رابطه قضاء وقدر با مسألة جبر واختيار 41
15 قسمت اول 46
16 قسمت دوم 47
17 خلاصه بحث 56
18 تحليلى درباره افعال اختيارى انسان 57
19 كمال وخير 59
20 جبر واختيار واخلاق 62
21 امر بين الامرين از ديدگاه فلسفى، كلامى واخلاقى 64
22 طرح يك اشكال مهم 65
23 امر بين الامرين از ديدگاه عرفان 80
24 نظريات ماديين ونقد آن 90
25 6 - اقسام قضاء وقدر ونظريات در محل كلام 93
26 الف: قضاء وقدر تكوينى وتشريعى 93
27 ب: قضاء وقدر علمى وعينى 96
28 ج: قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 99
29 توجيه وتبيين قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 100
30 نظريه اول 102
31 اشكالاتى كه به اين نظريه شده است 104
32 پاسخ به اشكالات 105
33 نظريه دوم ونقد آن 106
34 نظريه سوم ونقد آن 110
35 نظريه چهارم ونقد آن 110
36 7 - بداء در آثار اسلامى وارتباط آن با قضاء وقدر 114
37 8 - نقش عوامل معنوى درحوادث از ديدگاه قضاء وقدر 118
38 اشكال 122
39 اشكال ديگر 123
40 9 - خير وشر در جهان وارتباط آن با قضاء وقدر 128
41 مقدمه 128
42 مفهوم خير وشر 129
43 مفهوم خير وشر 129
44 تحليل فلسفى خير وشر 131
45 راز شرور جهان 134
46 10 - فايده اعتقاد به قضاء وقدر 139
47 فهرست ضمائم 1 - القول في قضائه وقدره على سبيل الاختصار 149
48 ترجمه بحث قضاء وقدر از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس 153
49 2 - رسالة سر القدر 159
50 ترجمه رساله سر القدر 163
51 مقدمه اول 164
52 مقدمه دوم 164
53 مقدمه سوم 165
54 نتيجه بحث 165
55 3 - الرسالة في القضاء والقدر 169
56 ترجمه رساله قضاء وقدر 189
57 مقدمه 189
58 انسان، فاعل كارهاى اختيارى خود است 190
59 مبادى اراده 199
60 غايت فعل عابث ونائم 200
61 پاسخ به يك اشكال 201
62 نقد نظريه حسن يا وجوب تكليف 204
63 خلاصه بحث فوق 204
جميع الحقوق محفوظة لـ محمد وال محمد الخالقين الرازقين المفوض لهم في كل شيء. Copyright © ∞-2025