قضاء وقدر ، جبر واختيار (فارسي) - دكتر محمد مهدي گرجيان - الصفحة ٧٣
السابق
گاهى زوج است و گاهى زوج نيست؟ بديهى است كه پاسخ اين سؤال، مثبت است.
5 - اراده اى كه به مسافتى تعلق مى گيرد، مثلا كسى اراده مى كند كه يك كيلومتر راه طى كند، اين اراده بر هر قدم و هر جزء از اين راه تعلق گرفته و به تعداد اجزاء راه قابل تجزيه است. و انقسام جزء هم نهايت ندارد، پس اراده متعلق به آنها نيز بى نهايت است.
حضرت امام - رضوان الله تعالى عليه - نيز چند مثال بر مثالهاى ميرداماد - رحمة الله تعالى عليه - افزود وضمنا اشاره فرمود بر اينكه مثال براى قياس مزبور، فراوان است و ما به توضيح يك مثال اكتفا مى كنيم:
(امكان در ممكنات)، فرض كنيد مى گوييم: (زيد موجود بالامكان). در اين صورت سؤال مى شود كه آيا خود امكان هم در خارج واقعيت دارد يا نه؟ صورت دوم باطل است، زيرا معنا ندارد كه شئ بى واقعيت، بيانگر حال نسبت محمول به موضوع باشد، پس قهرا صورت اول صحيح خواهد بود.
و بر اين فرض، مى گوييم كه خود امكان واقعيت دار، آيا ممكن است يا واجب و يا ممتنع؟ و چون به دو شق اخير، راهى نيست، قهرا خود آن امكان، ممكن خواهد بود. و در اين صورت، نقل كلام به آن امكان دوم مى كنيم و همچنين سوم و چهارم و.. و به همين قياس است وجوب در واجب و ضرورت در قضاياى ضروريه.
پس به اين بيان، همان طورى كه مثلا در يك امكان، امكانهاى بى شمارى نهفته بود و اين امكانها به شكل مرتب و منظم در وجود واحد جمع آمده بودند، همچنين در اراده واحد، ارادات بى شمارى جمع و گرد آمده اند.
و بايد توجه داشت كه در بحثهاى فلسفى و كلامى، دانشمندان فن در اين مورد
(٧٣)
التالي
الاولى ١
٢٢٤ الاخيرة
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 مقدمه مؤلف 6
2 مقدمه كتاب 8
3 قضاء وقدر وخود شناسى 10
4 قضاء وقدر وخداشناسى 10
5 قضاء وقدر ومعاد شناسى 11
6 قضاء وقدر وحقوق واخلاق 11
7 قضاء وقدر وشناخت صحيح آيات وروايات 12
8 1 - اهميت مسألة قضاء وقدر 18
9 2 - تاريخچه قضاء وقدر در ميان مسلمين 22
10 3 - مفهوم قضاء وقدر لغة واصطلاحا 26
11 واژه قضاء 26
12 واژه قدر 27
13 4 - تبيين فلسفى بحث قضاء وقدر ونظرات پيرامون آن 33
14 5 - رابطه قضاء وقدر با مسألة جبر واختيار 41
15 قسمت اول 46
16 قسمت دوم 47
17 خلاصه بحث 56
18 تحليلى درباره افعال اختيارى انسان 57
19 كمال وخير 59
20 جبر واختيار واخلاق 62
21 امر بين الامرين از ديدگاه فلسفى، كلامى واخلاقى 64
22 طرح يك اشكال مهم 65
23 امر بين الامرين از ديدگاه عرفان 80
24 نظريات ماديين ونقد آن 90
25 6 - اقسام قضاء وقدر ونظريات در محل كلام 93
26 الف: قضاء وقدر تكوينى وتشريعى 93
27 ب: قضاء وقدر علمى وعينى 96
28 ج: قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 99
29 توجيه وتبيين قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 100
30 نظريه اول 102
31 اشكالاتى كه به اين نظريه شده است 104
32 پاسخ به اشكالات 105
33 نظريه دوم ونقد آن 106
34 نظريه سوم ونقد آن 110
35 نظريه چهارم ونقد آن 110
36 7 - بداء در آثار اسلامى وارتباط آن با قضاء وقدر 114
37 8 - نقش عوامل معنوى درحوادث از ديدگاه قضاء وقدر 118
38 اشكال 122
39 اشكال ديگر 123
40 9 - خير وشر در جهان وارتباط آن با قضاء وقدر 128
41 مقدمه 128
42 مفهوم خير وشر 129
43 مفهوم خير وشر 129
44 تحليل فلسفى خير وشر 131
45 راز شرور جهان 134
46 10 - فايده اعتقاد به قضاء وقدر 139
47 فهرست ضمائم 1 - القول في قضائه وقدره على سبيل الاختصار 149
48 ترجمه بحث قضاء وقدر از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس 153
49 2 - رسالة سر القدر 159
50 ترجمه رساله سر القدر 163
51 مقدمه اول 164
52 مقدمه دوم 164
53 مقدمه سوم 165
54 نتيجه بحث 165
55 3 - الرسالة في القضاء والقدر 169
56 ترجمه رساله قضاء وقدر 189
57 مقدمه 189
58 انسان، فاعل كارهاى اختيارى خود است 190
59 مبادى اراده 199
60 غايت فعل عابث ونائم 200
61 پاسخ به يك اشكال 201
62 نقد نظريه حسن يا وجوب تكليف 204
63 خلاصه بحث فوق 204