چه تفاوتى است ميان اين تفضل، ابتدائا، و بدون تكليف، با تفضل به عنوان جزا و مترتب بر تكليف؟
پس هرگاه تفاوت كند در آنچه كه دارا هست به اينكه عادلانه توجه كند و يا توجه خود را با ديده عبرت، باز دارد و يا به اندازه ارزش و ارجى كه نزد او دارد، منت نهاده و آن جايزه وصف شده را بدهد، پس با هدف و نيكو انجام داده است، و يا جهت به دست آوردن نعمت - آنچه را كه بزرگ شمرده و بخشش را از آن جلوه دادى - باشد كه اين هم در كم كردن بار منت مؤثر است. و اگر قصد و منظور تو افزودن غبطه و مسرت است پس آيا مناسب است كه نعمتى ديگر، برابر آن يا بالاتر و پربارتر از آن باشد و وعيد سنگين تر در پى داشته باشد؟ و بعيدتر از همه اين كه: در مخالفت با كوچكترين امرى از او و يا واجبى از واجبات او و تصديق ننمودن آنها وعده به خوارى و كورى و اعدام و كشتن باشد.
و همانا دانستى كه بر كسانى كه گرفتار وعيد تو مى شوند و تازيانه عذاب تو متوجه آنان مى شود و خشم تو بر آنها حكومت مى كند و مكافات تو آنها را تباه مى سازد، آنان گروهى بسيار و جمعيتى انبوه مى باشند. پس بدان كه سودى را كه كاشتى بذر آن سرگردانى است، پس هر اندازه از و بال و سوء عاقبت مى خواهى، خوشه بر گير و هر چه از زيان و خسارت مى خواهى، سود ببر.
اگر براى خدا مثل مى زنى پس بدان كه طاعات ما در اين دنيا پست تر از ريگ كوچك است در برابر دو كوه بزرگ، بلكه از آن هم پست تر است. و توجه خداى بى نياز به آنها پايين تر و پست تر از توجه آن فرد به آن است.
آيا بر خداوند معترض مى شوى با آنچه كه عرضه نمودى از آن فردى كه كارهاى او سست و بى پايه است و افعال او مورد سرزنش قرار مى گيرد و كردار او بى هدف و رفتار او فرو مايه است؟ براى خداوند تمثيل نياور و او را در معرض پندارها و گمانها و قياسهاى خود قرار مده، پس تأمل كن و آگاه باش.