قضاء وقدر ، جبر واختيار (فارسي) - دكتر محمد مهدي گرجيان - الصفحة ٢٠٤
السابق
گاهى مخلوع از آن است، تغيير و دگرگونى، رسم و آيين زمانه است. هر آينه من بر اثبات (قدر) بينه و قياس معتبر داشتم كه تجربه هاى مختلف نيز آن را تأييد مىكرد و هرگاه قياس معتبر بر حق اقامه گردد و تجربه نيز آن را تأييد نمايد، (ايمان) مؤكد و استوار مى شود و و هم عيب جويى شبهه انگيز خود روى بر مىتابد، و به آنها گوش نمى سپارد و ذهن از آنها سر باز مى زند.
اما اين رفيق من در انكار قدر از وسوسه هاى شيطان پيروى نموده و به قدرى ذهن او در اين مسألة لغزنده است كه نمى توان آن را به چنگ آورد و حجت بر آن فائق نمى گردد. به درستى كه وى فريب شبهه اى را خورده كه به صورت زنگارى ضخيم، قلب او را فرا گرفته است به گونه اى كه دندان تيز انديشه و عقل بر آن تأثير نمى گذارد. او مى خواهد چهره حق را از پشت پارچه اى كهنه، روشن بنگرد، در نتيجه، كنه حقيقت بر وى نمايان نگشته، و صورت حق در برابر او ظاهر نمى شود وى فقط براى خداوند از عادات و روشهاى بندگان او مثالهايى را مى آورد و احكام ويژه آنان را بر او جارى مى سازد و من با هر سرمه اى، چشم عقل او را سرمه كشيدم، ولى او با ديده خار و خاشاك به آن نگريست و هر آيه اى كه به وى نشان دادم، بركت آن به او پشت نمود. پس شايد ديدار تو بهترين آرزوى ناخواسته اى باشد كه بواسطه آن نفس معالجه شده و براى ما مشخص شد كه اين آرزو بطور غير مترقبه به سمت ما آمد.
از يك چنين رفيق و مصاحبى بايد به سوى تو فرياد برآورد و از تو يارى طلبيد و درخواست نزديك شدن به تو نمود و طواف بر گرد وجود تو را طلب كرد كه بدست آوردن خوبيهاى تو و به سخن آوردنت براى نيل به موعظه هاى تو از بهترين اغراض و مقاصدى است كه خداوند ملاقات با تو را فراهم نمود و به نزديك شدن به تو، بر ما منت نهاد. پس بر ما انعام كن، شايد بصيرت او تيز و بينا گردد، بصيرتى كه خستگى و درماندگى آن را فراگرفته و ميل و هوى بر آن مستولى گرديده و آرامش و
(٢٠٤)
التالي
الاولى ١
٢٢٤ الاخيرة
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 مقدمه مؤلف 6
2 مقدمه كتاب 8
3 قضاء وقدر وخود شناسى 10
4 قضاء وقدر وخداشناسى 10
5 قضاء وقدر ومعاد شناسى 11
6 قضاء وقدر وحقوق واخلاق 11
7 قضاء وقدر وشناخت صحيح آيات وروايات 12
8 1 - اهميت مسألة قضاء وقدر 18
9 2 - تاريخچه قضاء وقدر در ميان مسلمين 22
10 3 - مفهوم قضاء وقدر لغة واصطلاحا 26
11 واژه قضاء 26
12 واژه قدر 27
13 4 - تبيين فلسفى بحث قضاء وقدر ونظرات پيرامون آن 33
14 5 - رابطه قضاء وقدر با مسألة جبر واختيار 41
15 قسمت اول 46
16 قسمت دوم 47
17 خلاصه بحث 56
18 تحليلى درباره افعال اختيارى انسان 57
19 كمال وخير 59
20 جبر واختيار واخلاق 62
21 امر بين الامرين از ديدگاه فلسفى، كلامى واخلاقى 64
22 طرح يك اشكال مهم 65
23 امر بين الامرين از ديدگاه عرفان 80
24 نظريات ماديين ونقد آن 90
25 6 - اقسام قضاء وقدر ونظريات در محل كلام 93
26 الف: قضاء وقدر تكوينى وتشريعى 93
27 ب: قضاء وقدر علمى وعينى 96
28 ج: قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 99
29 توجيه وتبيين قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 100
30 نظريه اول 102
31 اشكالاتى كه به اين نظريه شده است 104
32 پاسخ به اشكالات 105
33 نظريه دوم ونقد آن 106
34 نظريه سوم ونقد آن 110
35 نظريه چهارم ونقد آن 110
36 7 - بداء در آثار اسلامى وارتباط آن با قضاء وقدر 114
37 8 - نقش عوامل معنوى درحوادث از ديدگاه قضاء وقدر 118
38 اشكال 122
39 اشكال ديگر 123
40 9 - خير وشر در جهان وارتباط آن با قضاء وقدر 128
41 مقدمه 128
42 مفهوم خير وشر 129
43 مفهوم خير وشر 129
44 تحليل فلسفى خير وشر 131
45 راز شرور جهان 134
46 10 - فايده اعتقاد به قضاء وقدر 139
47 فهرست ضمائم 1 - القول في قضائه وقدره على سبيل الاختصار 149
48 ترجمه بحث قضاء وقدر از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس 153
49 2 - رسالة سر القدر 159
50 ترجمه رساله سر القدر 163
51 مقدمه اول 164
52 مقدمه دوم 164
53 مقدمه سوم 165
54 نتيجه بحث 165
55 3 - الرسالة في القضاء والقدر 169
56 ترجمه رساله قضاء وقدر 189
57 مقدمه 189
58 انسان، فاعل كارهاى اختيارى خود است 190
59 مبادى اراده 199
60 غايت فعل عابث ونائم 200
61 پاسخ به يك اشكال 201
62 نقد نظريه حسن يا وجوب تكليف 204
63 خلاصه بحث فوق 204